καρλιστές

Οπαδοί ενός πολιτικού κινήματος στην Ισπανία του 19ου-20ού αι., του καρλισμού, που υποστηριζόταν από τον συντηρητικό κλήρο, τους αριστοκράτες και μια κατηγορία ανώτατων αξιωματικών. Αρχικά αυτή την ονομασία έφεραν οι υποστηρικτές του Δον Κάρλος του πρεσβύτερου, στη διαμάχη του με τον αδελφό του Φερδινάνδο για τη διαδοχή του ισπανικού θρόνου. Οι κ., τότε, είχαν αρνηθεί να αναγνωρίσουν την εγκυρότητα του νόμου με τον οποίο ο Φερδινάνδος Ζ’ τροποποίησε την τάξη διαδοχής του στέμματος υπέρ της κόρης του και σε βάρος του αδελφού του και των διαδόχων του (1830). Μετά τον θάνατο του Φερδινάνδου Ζ’ (1833) ξέσπασε κίνημα των κ. με επικεφαλής τον Δον Κάρλος ο οποίος, παρά κάποιες αρχικές επιτυχίες, δεν κατόρθωσε να καταλάβει τη Μαδρίτη και το 1839 υποχρεώθηκε να υπογράψει τη συμφωνία της Βεργκάρα και να παύσει τις εχθροπραξίες. Ο Δον Κάρλος μετέβη τότε στη Γαλλία, όπου οι αρχές τον περιόρισαν στην Μπουρζ. Μετά τον θάνατό του, οι κ. συσπειρώθηκαν γύρω από τον γιο του, Κάρλος του Μοντεμολέν, ο οποίος, μαζί με τον μικρότερο αδελφό του, Φερδινάνδο, επιχείρησε απόβαση στις εκβολές του Έβρου με σκοπό να ξεσηκώσει την Αραγονία. Απέτυχε όμως στον σκοπό του και οι δύο αδελφοί αιχμαλωτίστηκαν και αναγκάστηκαν να απαρνηθούν τα δικαιώματά τους στον ισπανικό θρόνο· ωστόσο, αμέσως μετά την απελευθέρωσή τους ανακάλεσαν τα όσα είχαν δηλώσει. Το κόμμα των Κ. συγκροτήθηκε από τον Δον Κάρλος, γιο του Δον Χουάν, αδελφού των προηγούμενων. Το 1870-72, με την καθοδήγηση των κ., εκδηλώθηκε κίνημα που ωστόσο δεν ευοδώθηκε. Το 1873 ένα νέο κίνημα έφτασε πολύ κοντά στην επιτυχία αλλά –μετά την ανάρρηση στον θρόνο του Αλφόνσου ΙΒ’ και ύστερα από αλλεπάλληλες ήττες– εκφυλίστηκε. Ο Δον Κάρλος υποχρεώθηκε τότε σε οριστική εξορία και οι ελπίδες των οπαδών του εξανεμίστηκαν. Οι ανταρσίες που οργάνωσαν οι κ. στην Ισπανία κατά τον 19ο αι. έμειναν γνωστές στην ιστορία ως πόλεμοι των κ. Μετά την επικράτηση του φασισμού στην Ισπανία (1939) οι κ. συνεργάστηκαν με τον δικτάτορα Φράνκο και πολλοί από αυτούς υποστήριξαν τον Χουάν Κάρλος, τον οποίο ο δικτάτορας υπέδειξε ως μελλοντικό βασιλιά της Ισπανίας μετά τον θάνατό του· ο Χουάν Κάρλος ανέβηκε στον θρόνο το 1975.